طرح های تجاری اسناد مهمی هستند که قبل از ایجاد شرکت و کسب سابقه برای جذب سرمایه استفاده می شوند. آنها همچنین یک روش خوب برای شرکت ها هستند تا بتوانند خود را در مسیر رسیدن به هدف قرار دهند.
اگرچه طرح تجاری برای شرکت های نوپا مفید هستند اما هر شرکتی برای رشد و توسعه باید یک طرح تجاری داشته باشد که در حالت ایده آل این طرح به صورت دوره ای بررسی و به روز می شود مشخص شود آیا اهداف برآورده شده اند یا تغییر و تحول یافته اند. گاهی اوقات یک طرح تجاری جدید برای کسب و کاری که قبلا کار خود را شروع کرده است ایجاد می شود که تصمیم گرفته است مسیر جدیدی برای رشد خود آغاز کند.
شناخت طرح های تجاری
امروزه در کشورهای توسعه یافته هر کسب و کار برای شروع فعالیت خود باید یک طرح تجاری داشته باشد. بانک ها و موسسه های سرمایه گذاری و ریسک پذیر که اغلب برای تامین سرمایه شرکت های نوپا داشتن طرح تجاری را پیش شرط سرمایه گذاری خود می دانند.
فعالیت بدون طرح تجاری ایده خوبی نیست و دراقع باید گفت که تعداد بسیار کمی از شرکت ها قادر به دوام بسیار طولانی بدون آن هستند. ایجاد و پایبندی به یک طرح تجاری خوب قطعا فواید بیشتری دارد از جمله اینکه بخواهید ایده های خود را پیاده سازی کنید بدون اینکه منابع مالی مناسب برای آن در نظر گرفته باشید و در نهایت با شکست مواجه خواهید شد.
یک طرح تجاری خوب باید تمام هزینه های پیش بینی شده و مشکلات احتمالی هر تصمیمی را که یک شرکت می گیرد مشخص کند. طرح های تجاری حتی در میان رقبا در همان صنعت به ندرت یکسان هستند. اما همه آنها دارای عناصر اساسی یکسانی هستند از جمله خلاصه ای از نحوه اجرای تجارت و شرح مفصلی از کسب و کار، خدمات و محصولات آن می باشد. همچنین بیان می کند که تجارت چگونه می خواهد به اهداف خود برسد.
این طرح باید حداقل شامل نمای کلی از صنعتی باشد کسب و کار در آن فعالیت دارد و اینکه چگونه خود را از رقبای بالقوه متمایز کند.
اجزای یک طرح تجاری
اجزای سند طرح تجاری برای مشاغل مختلف متفاوت است تمام اطلاعات باید در یک سند 15 تا 20 صفحه ای و شاید هم بیشتر گنجانده شود. اگر جزای اساسی در طرح تجاری وجود داشته باشد که فضای زیادی اشغال می کنند – مانند ثبت اختراع – باید در برنامه اصلی به آنها ارجاع داده شود و به عنوان ضمیمه وارد شوند.
همانطور که در بالا ذکر شد هیچ دو طرح تجاری یکسان و شبیه نیستند اما همه آنها اجزای یکسانی دارند که در زیر به برخی از این بخشهای مشترک را توضیح می دهیم.
1- چکیده اجرایی: این بخش نمای کلی شرکت را تشریح می کند که شامل هدف کلی شرکت همراه با هر گونه اطلاعات در مورد رهبری شرکت، کارمندان، نوع فعالیت و محل اجرای آن است.
2- محصولات و خدمات: در این قسمت محصولات و خدماتی را که کسب و کار می تواند ارائه دهد شرح می دهد. همچنین این لیست می تواند شامل قیمت گذاری، طول عمر محصول و مزایای مصرف کننده باشد. از دیگر عواملی که ممکن است وارد این بخش شود شامل فرآیندهای تولید ، حق ثبت اختراع و همچنین فناوری های انحصاری است. هرگونه اطلاعات در مورد تحقیق و توسعه (R&D) نیز می تواند در این بخش قرار گیرد.
3- تجزیه و تحلیل بازار: یک شرکت باید هم در حوزه تخصصی صنعت خود و هم در جذب بازارهدف خوب عمل کند. در این بخش باید مشخص شود که رقابت چگونه است و کسب و کار چگونه در صنعت همراه با نقاط قوت و ضعف آن عملی می کند. همچنین تقاضای مصرفی مورد انتظار برای خدمات و محصولات قابل فروش چه اندازه است. و چقدر آسان یا دشوار خواهید توانست سهم بازار را توسط کارمندان خود بدست آورید.
4- استراتژی بازاریابی: در این بخش نحوه جذب و نگهداری مشتریان از طرف شرکت و نحوه رسیدن به مصرف کنندگان جدید شرح داده می شود. این یعنی باید یک کانال توزیع (فروش) کاملا روشن و مشخص تعریف شود. همچنین کمپین های تبلیغاتی و بازاریابی و اینکه این کمپین ها در چه نوع رسانه ای ایجاد می شوند مثلا بازاریابی دیجیتال شرح داده خواهند شد.
5- برنامه ریزی مالی: برای جذب شرکا و سرمایه گذارانی که طرح تجاری شرکت را می خوانند باید در این بخش برنامه ریزی های مالی و پیش بینی های آینده خود را نیز در نظر بگیرد. برای شرکت های از قبل تاسیس شده صورتهای مالی مالی، تراز نامه و سایر اطلاعات مالی و مالیاتی گنجانده خواهد شد اما برای مشاغل تازه تاسیس باید اهداف مالی و برآوردهای چند سال اول از فروش و سودآوری و هرگونه سرمایه گذارای بالقوه ثبت شود.
6- بودجه: هر شرکت یا کسب و کار نوپایی که به طور اصولی کار خود را آغاز می کند نیاز به در نظر گرفتن بوجه دارد. این شامل هزینه های مربوط به کارکنان، توسعه، ساخت و تولید، بازاریابی و سایر هزینه های مربوط به تجارت است.
7- محدوده زمانی: حتما برای اهداف تعیین شده یک محدوده زمانی خاص در نظر بگیرید مثلا تولید یک محصول را در چند ماه به اتمام می رسانید یا جذب جامعه هدف از مشتریان را در چه زمانی می توانید انجام دهید و .... در پایان مهلت مقرر نتایج را بررسی کنید و دلایل رسیدن یه عدم رسیدن به آن اهداف را بررسی تحلیل و رفع نمایید تا نقاط قوت و ضعف خود در مسیر رسیدن به اهداف را شناسایی کنید.
انواع طرح های تجاری:
طرح های تجاری به شرکت ها کمک می کند تا اهداف خود را شناسایی کرده و در مسیر درست رشد خود قرار گیرند، و توسط آنها شرکت های و کسب و کار های نوپا خودشان را راه اندازی و مدیریت کنند و سپس به رشد آنها کمک می کند. آنها همچنین به عنوان وسیله ای برای جذب افراد به همکاری و سرمایه گذاری در کسب و کار عمل می کنند.
اگرچه هیچ طرح تجاری درست یا غلطی وجود ندارد آما آنها می توانند به دو دسته مختلف تقسیم شوند طرح های تجاری سنتی و طرح های تجاری استارت آپ ناب طبق بررسی های انجام شده طرح تجاری سنتی معمول ترین طرح است. آنها استاندارد هستند در هر بخش جزئیات بیشتری دارند که مسیر رو به جلو کسب و کار را واضح تر بیان می کنند و البته این نوع طرح تجاری طولانی هستند و نیاز به کار بسیار بیشتری نیز دارد.
از طرف دیگر طرح های تجاری استارت آپ ناب از ساختار استانداردی استفاده می کنند حتی اگر در دنیای تجارت چندان معمول و قابل استفاده نباشند. این برنامه های تجاری کوتاه هستند به اندازه یک صفحه و جزئیات بسیار کمی دارند که البته اگر شرکتی از این نوع برنامه ها استفاده می کند در صورت درخواست سرمایه گذاری وام دهند انتظار دارد جزئیات بیشتری را ارائه دهد.
نکات مهم
یک طرح تجاری باید شامل مجموعه ای از پیش بینی های مالی برای تجارت باشد. این صورت های مالی که آینده نگری مالی کسب و کار را در خود دارند شامل بودجه کلی، نیازهای فعلی و پیش بینی شده مالی، تجزیه و تحلیل بازار و استراتژی بازاریابی شرکت است.
ایده یک طرح تجاری این است که به مالکان امکان می دهد تصویر مشخص تری از هزینه های احتمالی و اشکالاتی در برخی تصمیمات تجاری داشته باشند و به آنها کمک کند قبل از اجرای ایده ها ساختارهای خود را متناسب با ان اصلاح کنند. همچنین به مالکان این امکان را می دهد که برای راه اندازی کسب و کار خود روشهای مورد نیاز تامین بودج را انتخاب کنند.
اگر جنبه های خاصی از تجارت جالب توجه باشد باید برجسته شده و برای جذب سرمایه مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال تجارت اتومبیل های الکترونیکی تسلا موتورز اساس فقط به عنوان یک طرح تجاری آغاز شد.
در آخر باید گفت طرح تجاری به معنای یک سند ثابت نیست با رشد و تکامل کسب و کار برنامه کسب و کار نیز باید رشد کند. بررسی این طرح به یک کارآفرین اجازه می دهد تا هنگام در نظر گرفتن بازارها آن را به روز کند. همچنین فرصتی فراهم می کند تا به گذشته نگاهی بیندازید و ببینید چه چیزهایی بدست آمده است و چه برنامه هایی محقق نشده اند. به آن به عنوان یک موجود زنده فکر کنید که با تجارت شما رشد و تکامل می یابد.