سیستم سازی چیست؟
سیستم سازی یا «سیستم سازی کسب‌و‌کار» شامل تمام کارهایی است که برای خودکارسازی کسب‌و‌کار انجام می‌شود تا با کمترین نظارت و دخالت مدیر، اغلب کارها به‌خوبی پیش برود. علم سیستم سازی به مدیران کمک می‌کند وابستگی کسب‌و‌کار را به خودشان کاهش دهند و وقتی در محل کار نیستند تمامی کارها به‌خوبی پیش برود.
تعریف سیستم
سیستم مجموعه‌ای از عناصر به هم پیوسته است که خروجی مشخصی ایجاد می‌کند. کسب‌و‌کار هم یک سیستم است و مجموعه‌ای است که خروجی مشخصی ایجاد می‌کند.
سیستم کسب‌و‌کار شامل مجموعه‌ای از افراد، اسناد و ابزار است و خروجی کسب‌و‌کار سودی است که ایجاد می‌کند.
اجزای سیستم کسب‌و‌کار
افراد: شامل خودمان، کارکنان و تمام تامین‌کنندگان و کسانی است که در پیشبرد کسب‌و‌کار ما اثرگذار هستند.
اسناد: منظور از اسناد، چشم‌انداز، ماموریت، مزیت رقابتی و تمام دستورالعمل‌هایی است که در آن تمام فرایندهای کسب‌و‌کار توضیح داده شده است.
ابزار: بخش مهمی از سیستم کسب‌و‌کار ما تجهیزات و ابزاری هستند که باعث پیشروی کسب‌و‌کار می‌شوند. کامپیوتر، سیستم تلفنی، وب‌سایت، سامانه پیامکی، نرم‌افزارها و … ابزاری هستند که بخشی از سیستم کسب‌و‌کار ما هستند.
تعریف علمی سیستم سازی
سیستم سازی ساخت و بهینه‌سازی اجزای سیستم برای کارکرد بهتر است. یعنی از افراد بهتر، کاراتر و قوی‌تر استفاده کنیم، تمام فعالیت‌ها و فرایندهای کسب‌و‌کار را ثبت کنیم و اسنادی تهیه کنیم که هر کسی مطابق آن‌ها بتواند کسب‌و‌کار را پیش ببرد. همچنین از ابزار و تجهیزات بهتر و حرفه‌ای‌تر استفاده کنیم تا سیستم ما بهتر کار کند.
نکته جالب آن است که شما احتمالا همین الان یک سیستم کسب‌و‌کار دارید. یعنی کارمندانی دارید. از تجهیزاتی مثل کامپیوتر، تلفن، فکس و … استفاده می‌کنید. همچنین برای انجام برخی کارها دستورالعمل‌هایی دارید که البته شاید جایی مکتوب نکرده‌اید و در ذهن شما و کارمندان ذخیره شده است! موضوع آن است که باید این سیستم را بهینه‌سازی کنید تا عملکرد بهتری داشته باشد.
دلیل سیستم سازی:
1. آزادتر شدن وقت مدیر
اگر سیستم سازی را به درستی انجام دهید، به‌عنوان مدیر لازم نیست در تمام جزئیات و تصمیمگیریهای کوچک نقش داشته باشید. وقت شما آزادتر می‌شود و می‌توانید به اندازه کافی به تفریح و استراحت بپردازید که همین موضوع باعث افزایش عملکرد شما در محل کار می‌شود.
2. پرداختن به کارهای مدیریتی
اغلب مدیران در محل کار، کارهای یک مدیر را انجام نمی‌دهند. آن‌ها در بهترین حالت یک کارمند خوب هستند و کارهایی را انجام می‌دهند که از عهده یک کارمند خوب به راحتی برمی‌آید. کارهایی مانند حسابداری، امور مالی، خرید مواد اولیه و حتی مذاکره با خریداران جزو کارهای یک مدیر نیست.
کارهای کلیدی یک مدیر مواردی مثل استخدام، اخراج، انگیزش کارکنان، هدف‌گذاری، تعریف پروژه، طراحی استراتژی و … هستند. اگر سیستم سازی نکنید هیچ‌گاه فرصت کافی نخواهید داشت تا به کارهای واقعی یک مدیر بپردازید!
3. رشد کسب‌و‌کار
اگر به سیستم سازی نپردازید، رشد کسب‌و‌کار شما بسیار محدود خواهد بود و در نقطه‌ای متوقف می‌شود. موضوعی که خیلی از مدیران به آن توجه ندارند، کار در مقیاس بزرگ است. هر کاری اگر در مقیاسی بزرگ انجام شود نیاز به سیستم سازی دارد.
فرض کنید، می‌خواهید خدمات پس از فروش شما عالی باشد. اگر فقط ۵ مشتری دارید، این کار بسیار ساده است و یک کارمند باهوش به‌راحتی می‌تواند به این ۵ نفر خدماتی عالی ارائه بدهد. اگر کسب‌و‌کار شما ۵۰۰ یا حتی ۵۰۰۰۰ مشتری داشته باشد، دیگر امکان‌پذیر نیست که صرفا با نیروی انسانی باهوش کار را پیش ببرید. شما به سیستمی نیاز دارید که شامل سخت‌افزار، نرم‌افزار و برنامه‌ریزی دقیق است تا بتوانید به چند هزار نفر خدمات بدهید.
اگر همین الان به سیستم سازی نپردازید، کسب‌و‌کار شما قابلیت رشد نامحدود نخواهد داشت و پس از مدتی متوقف خواهید شد!
آیا شما به سیستم سازی نیاز دارید؟
بسیاری از مدیران و کارآفرینان در روز بیش از ۸ ساعت کار می‌کنند و همیشه پرمشغله هستند. این گروه از افراد فکر می‌کنند با ساعات کاری بیشتر می‌توانند تمام کارها را به‌خوبی به پایان برسانند. ولی آیا توجه کرده‌اید که تمام کارآفرینان موفق دنیا، زندگی متفاوتی دارند. خیلی کم پیش می‌آید که یک کارآفرین موفق را ببینید که در روز ۱۰ ساعت کار کند و همیشه پرمشغله و خسته باشد.
راز موفقیت در کسب‌و‌کار لزوما بیشتر کار کردن نیست. تمام مدیرانی که کسب‌و‌کارهای بزرگ را اداره می‌کنند با اصطلاحی به نام «سیستم سازی» آشنا هستند. اگر به کسب‌و‌کارمان مثل یک سیستم نگاه کنیم شاید بتوانیم با ایجاد تغییراتی، باعث رشد آن شویم.
کافی است به سوالات زیر پاسخ بدهید:
۱. هرچه کار می‌کنید پیشرفت کافی ندارید؟
۲. اگر سرکار نروید همه‌چیز از هم می‌پاشد؟
۳. لذت شما از کار کردن کمتر شده است؟
۴. کارهای ناتمام بسیار زیادی دارید؟
اگر پاسخ شما به برخی از این سوالات مثبت است، احتمالا وقت آن است که تغییری در کسب‌و‌کارتان ایجاد کنید و سیستم سازی را آغاز کنید!
هدف ما از سیستم سازی آن است که با حداقل حضور در محل کار، تمام کارها به‌خوبی پیش برود. احتمالا زمانی که کارآفرین شدید یکی از اهدافتان این بود که علاوه بر موفقیت در کسب‌و‌کار، وقت کافی برای استراحت و تفریح داشته باشید.
8 پیشنهاد ساده برای آغاز سیستم سازی:
۱. وقتی با کاری مواجه می‌شوید که باید انجام شود، آیا سعی می‌کنید خودتان انجام دهید یا تا حد ممکن کارها را واگذار می‌کنید؟ اغلب مدیران درگیر کارهای کم‌ارزش می‌شوند و همین باعث می‌شود به کارهای مهم‌تر نرسند.
۲. فهرستی از تمام کارهایی که در محل کار انجام می‌دهید تهیه کنید و آن‌ها را به سه گروه تقسیم کنید. کارهای قابل واگذاری، کارهای قابل حذف و کارهایی که فقط از عهده خودتان ساخته است.
۳. آیا در تصمیمات محل کار از اصل ۲۰/۸۰ استفاده می‌کنید؟ تنها ۲۰ درصد تصمیمات کاری مهم و حیاتی هستند. بقیه تصمیم‌گیری‌ها را به کارمندان واگذار کنید. تصمیمگیریهای کوچک، یکی از تلف‌کننده‌های زمان هستند.
۴. آیا کارهایی وجود دارد که انجام آن‌ها نیازی به کارمند حضوری ندارد؟ این‌گونه کارها را برون‌سپاری کنید تا توسط دیگران و مجموعه‌های متخصص در خارج از شرکت انجام شود.
۵. آیا مراحل انجام تمام کارهای مهم شرکت را به دستورالعمل تبدیل کرده‌اید؟ اگر هنوز این کار را انجام نداده‌اید از کارمندان خود کمک بگیرید و از آن‌ها بخواهید تمام کارهایی که انجام می‌دهند را به یک فایل دستورالعمل تبدیل کنند تا دیگران هم بتوانند به کمک آن دستورالعمل همان کار را انجام دهند.
۶. آیا از کارمندان خود می‌خواهید هر روز گزارش کار برایتان بفرستند؟ بهتر است یک آدرس ایمیل جدید تعریف کنید و از کارمندان بخواهید در پایان هر روز گزارش کار خود را به آن آدرس بفرستند تا شما در جریان تمام کارها قرار بگیرید.
۷. انباری درست کنید و از تمام موارد مصرفی و تجهیزات ضروری یک نسخه اضافه داشته باشید تا در صورت برخورد با مشکل از آن استفاده کنید. مثلا بسیاری از شرکت‌ها کامپیوترهایی دارند که کارهای حساسی انجام می‌دهند و همیشه باید روشن باشد. داشتن یک منبع تغذیه اضافه باعث می‌شود در صورت سوختن منبع تغذیه کامپیوتر، بلافاصله جایگزین شود.
۸. آیا سیستمی درست کرده‌اید که کارمندان به راحتی به فایل‌های لازم دسترسی داشته باشند؟ مثلا می‌توانید شبکه درست کنید و در یک فولدر مشترک تمام فایل‌های لازم را قرار دهید تا هر کارمند بتواند به آن دسترسی داشته باشد.
منبع: سایت مدیر سبز